De Rijksoverheid verschaft op allerlei manieren informatie over beleid, de voorbereiding en uitvoering daarvan. Wie meer informatie wil, kan een beroep doen op de Wob (Wet openbaarheid van bestuur) en een verzoek indienen.

Het uitgangspunt van de Wob is openbaarmaking van de gevraagde informatie. De wet bevat echter een limitatief aantal gronden op basis waarvan een bestuursorgaan kan weigeren de gevraagde informatie openbaar te maken. In beginsel is de Wob-functionaris, al dan niet tezamen met de beleidsdirectie, verantwoordelijk voor de afhandeling van een Wob-verzoek. Coördinatie van Wob-verzoeken die meerdere of alle ministeries overstijgen wordt gedaan door het eerstverantwoordelijke ministerie.

Er bestaan eveneens afspraken over de communicatie rondom Wob-verzoeken. Deze afspraken zijn op 21 juni 2012 herbevestigd door de Voorlichtingsraad. De kern daarvan is:

• De directie Communicatie wordt naast de Wob-functionaris altijd ingelicht over een ontvangen Wob-verzoek.
• De informatie die bij een Wob-verzoek wordt verstrekt, wordt binnen een vaste afgesproken termijn altijd gepubliceerd op rijksoverheid.nl.

Om eenheid in woordvoering tussen bewindspersonen te garanderen, is een aantal gedragsregels over het optreden tegenover de media overeengekomen. Deze gedragsregels zijn:

• De minister-president is eerste woordvoerder van het kabinet, met name indien het gaat om onderwerpen waarover nog geen overeenstemming is bereikt en onderwerpen die politiek gezien gedragen moeten worden door de collectiviteit van de ministerraad;
• De ministers geven alleen voorlichting over de onder het eerste punt genoemde onderwerpen indien daarover afspraken zijn gemaakt in de ministerraad;
• Ministers doen geen uitspraken over het beleid van hun collega's tenzij dat geschiedt in overleg met de betrokken bewindspersonen. Zij onthouden zich verder van het ontvouwen van plannen en het geven van meningen die niet gebaseerd zijn op het regeerakkoord, de regeringsverklaring of het anderszins overeengekomen kabinetsbeleid;
• Op ambtelijk niveau geldt dat de voorlichting over de onder het eerste punt genoemde onderwerpen slechts wordt gegeven door de directeur-generaal Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) aangezien hij, door zijn aanwezigheid bij de ministerraadsvergaderingen, in staat is een afweging te maken over de informatie die al dan niet gegeven kan worden. Indien een afspraak wordt gemaakt zoals bedoeld onder het tweede punt dan kan de informatievoorziening, na overleg met de directeur-generaal RVD, ook lopen via de directeur voorlichting van het betreffende ministerie;
• Ambtenaren die geen deel uitmaken van de directie Voorlichting van een ministerie mogen geen toelichtingen geven in de pers, tenzij daarvoor door de directie Voorlichting toestemming wordt gegeven. De minister blijft de eerstverantwoordelijke voor het uitdragen van beleidsopvattingen;
• Indien een minister meent dat op zijn terrein corrigerende, respectievelijk aanvullende informatie nodig is om (dreigende) misverstanden te voorkomen of weg te nemen, dan neemt hij contact op met de minister-president. Dit kan zowel rechtstreeks als via de directeur-generaal RVD. In collegiaal overleg wordt dan afgesproken of actie naar de media nodig is en of dit zal gebeuren door de minister-president dan wel de betrokken minister. Indien dit overleg niet tot overeenstemming leidt, kan de kwestie worden voorgelegd aan de ministerraad, die daarvoor, zo nodig, apart bijeenkomt;
• Voor communicatie over beleidsvoornemens waarover het parlement zich nog niet heeft uitgesproken geldt de Richtlijn niet-aanvaard beleid. Communicatie over niet-aanvaard beleid is vaak wenselijk zodat de invoering van nieuwe wet of regeling op het geplande tijdstip kan plaatsvinden of omdat het thema breed in de maatschappelijke belangstelling staat en de overheid nog niet deelneemt aan de discussie.

Wanneer de samenleving zich zorgen maakt of dreigt te ontwrichten, is crisiscommunicatie één van de belangrijkste instrumenten om de situatie weer te normaliseren. Crisiscommunicatie is gericht op het beantwoorden van de maatschappelijke informatiebehoefte, op schadebeperking en op betekenisgeving.

Crisiscommunicatie bij een (dreigende) crisis is in eerste aanleg een verantwoordelijkheid van het lokaal of regionaal bevoegd gezag en de betrokken departementale directies Communicatie. Indien nodig ondersteunt het Nationaal CrisisCentrum hen hierbij met adviezen, middelen en een netwerk van ervaringsdeskundigen.

Bij een lokale/regionale crisis met nationale uitstraling, of waar meerdere ministeries bij betrokken zijn, vindt coördinatie van de crisiscommunicatie op nationaal niveau plaats via het Nationaal Kernteam Crisiscommunicatie (NKC). De NCTV als voorzitter ICCB of de directeur Voorlichting van het Ministerie van Veiligheid en Justitie kan het Nationaal Kernteam Crisiscommunicatie oproepen. Het NKC stelt de voor de woordvoering aangewezen bewindspersoon in staat om invulling te geven aan de rol van duiding en betekenisgeving richting de samenleving.

Bij een ernstige crisis kan het persoonlijk optreden van een minister of de minister-president in de media van grote invloed zijn op het verloop van de crisis. Het is dan ook van groot belang dat in de ICCB of MCCB in een vroeg stadium wordt afgesproken welke bewindspersoon optreedt en met welke boodschap. Soms zal dat de verantwoordelijke minister zijn, maar bij grote nationale crises zal de minister-president zelf het gezicht van de regering moeten zijn. Het spreekt voor zich dat in dat geval de andere bewindspersonen zich onthouden van optreden in de media, tenzij uitdrukkelijk anders is afgesproken.

Op het moment dat er sprake is van een nationale crisis, of wanneer deze dreigt, kan de ICCB ook opdracht geven tot de inzet van het Nationaal Voorlichtingscentrum (NVC). Deze fungeert als extra ondersteuning voor het NKC. Vanaf dat moment stuurt de nationale overheid de communicatie van de gehele overheid aan (rijk en regio's). Met de directeur-generaal Rijksvoorlichtingsdienst wordt de crisiscommunicatie afgestemd.

Intitule
Wet van 31 oktober 1991, houdende regelen betreffende de openbaarheid van bestuur

... [more]

Hoofdstuk I Definities
Artikel 1

In deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder:

1. document: een bij een bestuursorgaan berustend schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat;
2. bestuurlijke aangelegenheid: een aangelegenheid die betrekking heeft op beleid van een bestuursorgaan, daaronder begrepen de voorbereiding en de uitvoering ervan;
3. intern beraad: het beraad over een bestuurlijke aangelegenheid binnen een bestuursorgaan, dan wel binnen een kring van bestuursorganen in het kader van de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een bestuurlijke aangelegenheid;

... [more]

Hoofdstuk II Openbaarheid
Artikel 2

1. Een bestuursorgaan verstrekt bij de uitvoering van zijn taak, onverminderd het elders bij wet bepaalde, informatie overeenkomstig deze wet en gaat daarbij uit van het algemeen belang van openbaarheid van informatie.
2. Het bestuursorgaan draagt er zo veel mogelijk zorg voor dat de informatie die het overeenkomstig deze wet verstrekt, actueel, nauwkeurig en vergelijkbaar is.

Hoofdstuk III Informatie op verzoek
Artikel 3

1. Een ieder kan een verzoek om informatie neergelegd in documenten over een bestuurlijke aangelegenheid richten tot een bestuursorgaan of een onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling, dienst of bedrijf.
2. De verzoeker vermeldt bij zijn verzoek de bestuurlijke aangelegenheid of het daarop betrekking hebbend document, waarover hij informatie wenst te ontvangen.
3. De verzoeker behoeft bij zijn verzoek geen belang te stellen.
4. Indien een verzoek te algemeen geformuleerd is, verzoekt het bestuursorgaan de verzoeker zo spoedig mogelijk om zijn verzoek te preciseren en is het hem daarbij behulpzaam.
5. Een verzoek om informatie wordt ingewilligd met inachtneming van het bepaalde in de artikelen 10 en 11.

... [more]

Artikel 6

1. Het bestuursorgaan beslist op het verzoek om informatie zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk binnen vier weken gerekend vanaf de dag na die waarop het verzoek is ontvangen.

... [more]

Hoofdstuk IV Informatie uit eigen beweging
Artikel 8

1. Het bestuursorgaan dat het rechtstreeks aangaat, verschaft uit eigen beweging informatie over het beleid, de voorbereiding en de uitvoering daaronder begrepen, zodra dat in het belang is van een goede en democratische bestuursvoering.
2. Het bestuursorgaan draagt er zorg voor dat de informatie wordt verschaft in begrijpelijke vorm, op zodanige wijze, dat belanghebbende en belangstellende burgers zoveel mogelijk worden bereikt en op zodanige tijdstippen, dat deze hun inzichten tijdig ter kennis van het bestuursorgaan kunnen brengen.

... [more]

Intitule
Wet van 22 juni 1891, betreffende de wettelijk vastgestelde formulieren, ambtstitels en officieele benamingen in verband met het overgaan van de Kroon op eene Koningin

Aanhef
In naam van Hare Majesteit WILHELMINA, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz., enz., enz. Wij EMMA, Koningin-Weduwe, Regentes van het Koninkrijk,

Allen, die deze zullen zien of hooren lezen, saluut! doen te weten:

Alzoo Wij in overweging genomen hebben, dat eene voorziening bij de wet noodig is met betrekking tot de wettelijk vastgestelde formulieren, ambtstitels en officieele benamingen in verband met het overgaan van de Kroon op eene Koningin;

Zoo is het, dat Wij, den Raad van State gehoord en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze:

Artikel 1
Zoolang eene Koningin de Kroon draagt, wordt bij het gebruik van alle wettelijk vastgestelde formulieren, ambtstitels en officieele benamingen, waarin het woord "Koning" voorkomt, in plaats daarvan het woord "Koningin" gebezigd, met inachtneming van de daardoor noodzakelijk wordende taalkundige veranderingen.

Artikel 2
Voor de rechtsgeldigheid van de toepassing sedert den overgang van de Kroon op HARE MAJESTEIT WILHELMINA aan wettelijk vastgestelde voorschriften betreffende formulieren, ambtstitels en officieele benamingen gegeven, maakt het geen onderscheid of daarbij het woord "Koning" dan wel het woord "Koningin" met inachtneming van de daardoor noodzakelijk geworden taalkundige veranderingen, gebezigd is.

Artikel 3
1. Deze wet is ook verbindend voor de koloniën en bezittingen in andere werelddeelen.

2. Zij treedt in werking op den 1sten September 1891.

Lasten en bevelen, dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst, en dat alle Ministerieele Departementen, Autoriteiten, Colleges en Ambtenaren, wie zulks aangaat, aan de nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden.

Gegeven op het Loo
den 22sten Juni 1891
EMMA.
De Minister van Buitenlandsche Zaken,
HARTSEN.
De Minister van Justitie,
RUYS VAN BEERENBROEK.
De Minister van Binnenlandsche Zaken,
DE SAVORNIN LOHMAN.
De Minister van Marine,
KRUYS.
De Minister van Financiën,
GODIN DE BEAUFORT.
De Minister van Oorlog,
J. W. BERGANSIUS.
De Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid,
HAVELAAR.
De Minister van Koloniën,
MACKAY.
den achtsten Juli 1891.
De Minister van Justitie,
RUYS VAN BEERENBROEK.

Intitule
Wet van 29 december 1982, houdende machtiging tot mede-oprichting van de Stichting Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen "Clingendael"

Aanhef
Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.

Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten:

Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat het wenselijk is dat de Staat overgaat tot mede-oprichting van de Stichting Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen "Clingendael" en dat daartoe ingevolge artikel 40 van de Comptabiliteitswet 1976 (Stb. 671) machtiging bij de wet vereist is;

Zo is het, dat Wij, de Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze:

Artikel 2
Deze wet treedt in werking met ingang van de eerste dag na datum van uitgifte van het Staatsblad waarin zij wordt geplaatst.

Artikel 3
Deze wet kan worden aangehaald als Wet Stichting Instituut Clingendael.

Lasten en bevelen, dat deze in het Staatsblad zal worden geplaatst, en dat alle ministeriële departementen, autoriteiten, colleges en ambtenaren, wie zulks aangaat, aan de nauwkeurige uitvoering de hand zullen houden.

Gegeven te Lech
29 december 1982
Beatrix
De Minister van Defensie,
J. de Ruiter
de eenendertigste december 1982
De Minister van Justitie,
F. Korthals Altes