De gelaatsexpressies op deze foto zeggen eigenlijk alles: Rutte ziet het niet meer zitten, Samsom is blij dat hij erbij mag zijn, de commentator is vertwijfeld en de kiezer met de rode jas aan heeft de rug toegekeerd en telt niet meer mee.

Dat lijkt ook de conclusie te zijn van de (uitstekende!) reportage van Nieuwsuur 1 over de aanstaande Gemeenteraadsverkiezingen.

Nieuwsuur heeft een enquête 2 gehouden onder de 408 griffiers van de Nederlandse gemeenten. Geëxtrapoleerd geeft maar liefst de helft aan dat het problemen heeft met het vinden van geschikte (verkiesbare) kandidaten, met name in de gemeenten tot 50.000 inwoners.

In de uitzending 3 van Nieuwsuur zegt (08:30 minuut) de verantwoordelijk minister Ronald Plasterk (deze keer zonder vermomming):

"Het aanzien van de politiek stijgt niet. Er is sprake van politiek-bashing. Men praat over zakkenvullers. Maar dat is niet zo. Gemeenteraadsleden zijn mensen die werken voor de kat zijn... die werken er heel hard voor. We moeten een eind maken aan die vermindering van vergoeding van politici (450 euro/per maand voor 20 uur, red.) want dat draagt bij tot het beeld: het is het eigenlijk niet waard.

Dat is weer zo'n typische Rutte II opmerking: "eind aan de vermindering". Het klinkt positief maar is in feite een erkenning van het falen. Het gaat daarbij ook om relatieve wijzigingen, uitgedrukt in procentpunten 3. Een verandering van de verandering. Alsof er een verschil zit in "de laatste druppel" ten opzichte van de vele van-de-regen-in-de-drup overheidsmaatregelen op een reeds overstromende emmer.

Ik geloof in het adagium niet zeuren maar doen. Wil je het anders? Steek je handen uit de mouwen. Daarom heb ik zelf ooit (2002) als lijstduwer meegedaan voor de VVD in de gemeente Waalwijk. Dat was overigens niet mijn eigen keus. Laat me deze anekdote met u delen:

Vroegâh was de politiek een stuk overzichtelijker. Was je een ondernemer dan stemde je VVD, was je een steuntrekker dan stemde je PVDA. Tegenwoordig maakt het niet meer uit: je krijgt ze toch allebei. Vanuit die achtergrond was mijn politieke voorkeur genetisch vastgelegd. Je meldt je aan als lid van de club. Je gaat naar bijeenkomsten toe. Je spreekt met anderen (waaronder destijds de hard werkende Jeanine 4) en zo krijg je de kans om op te schuiven.

En daarbij doet zich een fenomeen voor dat je overal ziet. In de collegebanken op de universiteit, tijdens congressen van professionals en tijdens de vergaderdingen van de partij. Er zijn de profileerders die altijd een obligate vraag of opmerking hebben. Het maakt niet uit wat ze van me denken, zolang ik maar de spotlight op me krijg. De ego-ellebogenwerkers aan hun eigen "carrière" of andere persoonlijke belangen. En er is een groep die geen publiciteit zoekt maar op de achtergrond wel goed werk verrichten.

Gezien mijn academische opleidingen werd ik gerecruiteerd als kandidaat en heb ik een enkele vergadering meegemaakt. Mijn ervaring: Als je het goed wilt doen is het gewoon erg veel werk. Een dik dossier, wat je onmogelijk kunt lezen, laat staan bestuderen, en er is al helemaal geen ruimte om zelf onderzoek te verrichten. Kortom: alle smoezen die Tony Robbins opnoemt in zijn TED-toespraak 5 zijn van toepassing.

Dan heb je een drietal keuzen:

1. Als een rechter (die geen keuze heeft maar een uitspraak moet geven) er een beetje doorheen bladeren en vanuit een vooringenomen positie een mening geven die neer komt op: de indiener (in casu ambtenaren) heeft wel of geen gelijk. Ik klooi maar wat aan en hoop straks mijn beloning via de partij te krijgen met een leuk graaibaantje. (CdK, burgemeester, directielid bij een bank of ziekenhuis, internationaal)
2. De eerste optie doet vaak geen recht aan de belangen die er spelen, dus je moet zelf (op vrijwillige basis) er extra energie instoppen om aanvullingen, analyses en onderbouwingen op te zoeken en uit te werken. Een werkverdubbeling dus, zonder daarvoor een behoorlijke vergoeding te krijgen.
3. Het volk krijgt het bestuur wat het verdient, dus laat die ondankbare burgers het maar lekker zelf uitzoeken. Ik zet mijn energie liever in voor mijn persoonlijk dan het algemeen belang. Ik bedank voor "de eer".

Wat mijn keuze was? Optie 4.

Diverse deskundigen komen aan het woord 6. En velen hebben nog gelijk ook. Dat klinkt cynisch, zoals de kritiek vanuit deze weblog ook bedoeld is, maar de politici weten precies hoe het niet moet. Plasterk is het daar dan ook niet mee eens. Hij wil liever de boel positief voorliegen dan de negatieve feiten benoemen.

En dat is nu precies de reden waarom de burger de politiek de rug toe keert. Onbetrouwbaar en destructief verbergen in plaats van constructief aanpakken leidt tot nog meer problemen. Juist die cynici, of de veel mildere en diplomatiek correcte adviezen van bijvoorbeeld een nationale ombudsman mogen niet genegeerd worden. De politiek zou moeten proberen die adviezen te incorpereren in het beleid.

Eén van de voorspelbare knelpunten is het afschuiven van verantwoordelijkheden. Onze ambtenaren kunnen het niet. De politici weten het niet. Dan halen we maar weer de overhevelingstruc uit. Zoals voorheen alle staatsbedrijven al zijn geprivatiseerd (lees: wel de lusten niet de lasten) waarmee al het tafelzilver is verkocht en BV Nederland failliet is geraakt, wordt nu het laatste restje verantwoordelijkheid gedecentraliseerd.

En het gaat daarbij om de meest lastige dossiers: Jeugdzorg; de participatie wet; en delen van de AWBZ. Paul Hofstra, directeur Rekenkamer Rotterdam, zegt daarover (14:30m): "De Jeugdzorg is niet alleen een complex probleem, een complex veld. Maar als het dan fout gaat, ja, dan gaat het ook onmiddelijk om leven-en-dood. En die verantwoordelijkheid komt ook nadrukkelijk bij het gemeentebestuur, incl. de gemeenteraad, te liggen."

Wat de (dik overbetaalde) centrale overheid in jaren niet gelukt is mag nu door een handjevol semi-vrijwilligers zonder middelen worden opgelost. (Overheveling van het bijbehorende salaris is natuurlijk niet nodig.) Negen maanden "inwerken" is volgens Plasterk voldoende om de levens van de vele te verwachten kinderslachtoffers zeker te stellen. Drama's zoals met Jeroen Denis (Ruben en Julian) 7 en de vele, vele anderen zullen, naar de verwachting van Plasterk, niet meer voorkomen.

In het strafrecht zou dit als opzet 8 gekwalificeerd worden. Willens en wetens het risico van je daad te hebben aanvaard dat er slachtoffers gaan vallen (Kelderluikarrest).

Ik zeg bij deze Ronald al vast aan hem persoonlijk ten volle verantwoordelijk te houden. Het Haagse Tribunaal kan het nog wel eens druk gaan krijgen, om al die misdadigers tegen de menselijkheid te berechten.