Oude constructies hebben onderhoud nodig. In de loop der tijd komen er rotte plekken in te zitten. Er treden verza(k)kingen op. Doe je niets dan is het einde in zicht. Ook instituten als De Rechtspraak hebben dat inmiddels door. In de moderne internettijd is het Monopolie-van-het-Woord niet langer bij de machtshebbers. Gelijk ieder geloofsstelsel zullen de Priesters, Guru's, Voorsprekers, Secteleiders of hoe de top aan de pyramide ook maar mag heten zijn/haar recht op de top-positie moeten weten te overtuigen.

Lang geleden was ik sergeant bij het KCT. De selectie van het kader was simpel: (1) wat je van je mannen verwacht moet je bereid zijn om zelf te doen en (2) het op zijn minst even goed, maar nog liever beter, kunnen. Voldoe je daar niet aan dan heb je ook geen recht om anderen te vertellen hoe en wat zij moeten doen.

Kapitein Marco Kroon, RMWO, heeft daar een boek over geschreven 1. De echte helden blijven overeind, ook als het moeilijk wordt en ze onder vuur liggen. Hij benoemt een aantal kwalificaties die het kaf van het koren scheidt, waaronder het verantwoordelijkheid nemen, principes te volgen en voorbeeldgedrag te tonen. Dergelijke zaken zijn toepasbaar in ieder organisatie, ook bij de rechterlijke macht.

Het HHC heeft diverse rapporten over de rechtspraak reeds besproken. Niet in de laatste plaats omdat de Rechtspraak die zelf ook in persberichten naar voren heeft gebracht. Het verschil zit hem in de glas-half-vol-half-leeg benadering. Borstklopperij vind ik prima, mits men daar zelf ook een eigen oordeel over mag vormen. En dat laatste ligt bij De Rechtspraak moelijk. De rechter is gewend het laatste woord te hebben. Na de cassatie is het afgelopen.

Heeft De Rechtspraak fouten gemaakt, en dat dit gebeurt erkennen ze soms wel, dan zijn de consequenties soms desastreus. Zo zagen we recentelijk nog de zaak Lucia de Berk of de thans lopende zaak Hüseyin Baybaşin. Voor deze mensen is iedere fout er eentje te veel. Zij tellen hun (afgenomen) leven in dagen, uren, minuten, seconden. Voor hen is ieder weekend of vakantie/reces een verschrikking. Een weekend is namelijk een periode waarin vanaf vrijdagmiddag 12:00u tot maandagmiddag 12:00u (dat is 72 uur = 4.320 minuten = 259.200 seconden) helemaal niets gebeurt. En een kwart-miljoen is heel veel! Zoveel seconden wachten. Probeert u maar eens vol te houden om ze te tellen. Dat houdt u niet vol. En u doet dat dan nog zonder daarbij de emotionele pijn te voelen. Maar deze mensen moeten die marteling jaren achtereen doorstaan. En ondertusen gaan de rechters naar de vrijmibo, de vrijdag-middag-borrel in hun casual-clothes-friday outfit.

Leest u een paar van de rapportbesprekingen van het HHC er nog maar eens op na:
30.11.2013 HHC-weblogRechtspraak en justitie in NL onbetrouwbaar
08.03.2014 HHC-weblogWorld Justice Project
27.04.2014 HHC-weblogRechtspraakbrede toetsing

De Rechtspraak is inmiddels begonnen aan de restauratiewerkzaamheden. De afgelopen maanden zijn ze actiever geweest dan ooit. Met name aan het aspect van de integriteit wordt hard gesleuteld. Dat is een goede zaak maar kost veel tijd.

Wanneer vertrouwen eenmaal is beschadigd, kost het heel veel tijd en moeite om dat weer terug te verdienen. Rome werd niet in één dag opgebouwd, maar het brandde wel in één nacht af. Mensen van goede wil moet je echter een tweede kans gunnen. Hieronder volgt dan ook het laatste rapport van De Rechtspraak. Dit keer zonder cynisch commentaar van het HHC. Ik wacht het antwoord 2 van de Hoge Raad half mei af. En zal ze daarna beoordelen op hun daden i.p.v. hun woorden.

Rapport: 'Geef integriteit in rechtspraak meer systematisch aandacht' 2.

Den Haag , 29-4-2014

De onafhankelijkheid, onpartijdigheid en integriteit van de Nederlandse rechtspraak voldoen aan de Europese normen. Dit blijkt uit een onderzoeksrapport 3 (918 kB) van de Universiteit Leiden in opdracht van de Raad voor de rechtspraak. Tegelijk kan er volgens de onderzoekers verbetering geboekt worden, zoals bij het registreren van de financiële belangen van rechters en het verankeren van integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid in de organisatie. Naar aanleiding hiervan onderneemt de Rechtspraak diverse acties.


Waarborgen

Integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid zijn onmisbare kernwaarden voor de rechtspraak en hebben daarom de voortdurende aandacht van bestuurders en professionals op de werkvloer. Om deze in de werkwijze van onder meer rechters op systematische wijze te waarborgen, liet de Raad voor de rechtspraak wetenschappers van de Universiteit Leiden een reeks 'systeemwaarborgen' in kaart brengen. Het rapport bevat een analyse van de situatie in Nederland, maar beschrijft ook de praktijk rond deze thema's in de rechtspraak van andere Europese landen.

Nederland voorop

Europees gezien loopt Nederland op bepaalde gebieden voorop als het gaat om de integriteit, onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechtspraak. Zo heeft hier de minister van Veiligheid en Justitie geen directe invloed op het beleid binnen de rechtspraak, terwijl zijn collega's in andere Europese landen dat deels wel hebben. Die invloed is een inbreuk op de scheiding der machten en levert risico's op voor de rechterlijke onafhankelijkheid. Daarnaast is in Nederland de vrijheid voor rechters om zonder inmenging rechterlijke uitspraken te doen wettelijk extra stevig verankerd. Ook worden Nederlandse rechters niet onderbetaald, zodat financiële motieven voor niet-integer gedrag in hier beperkt zijn. Dit positieve totaalbeeld van Nederlandse rechtspraak kwam vorig jaar ook naar voren uit een rapport 4 (500kB) van het Europese anticorruptie-platform GRECO.

Financiële belangen

In het Leidse onderzoeksrapport worden ook verbeterpunten genoemd. Zo wordt aanbevolen om in Nederlandse wetgeving of via rechterlijke codes meer aandacht te geven aan mogelijke belangenverstrengeling van rechters. Nu zijn Nederlandse rechters al verplicht hun nevenfuncties online te registeren in een openbaar toegankelijk register. Dit beleid is de afgelopen jaren aangescherpt. In het register kunnen ook de financiële belangen van rechters vermeld worden, suggereren de onderzoekers. Dit advies geldt ook voor de (neven)functies van partners van rechters. De Raad voor de rechtspraak heeft de landelijke werkgroep Integriteitsmaatregelen Rechtspraak verzocht daarover te adviseren.

Vertrouwenspersoon

Een recent resultaat van deze werkgroep is een project 5 waarmee integriteit concreet wordt verankerd binnen de rechterlijke organisatie. Het is de bedoeling dat in 2014 alle Nederlandse gerechten een eigen integriteitscommissie krijgen, een lokale vertrouwenspersoon integriteit en een bestuurder die voor integriteitskwesties verantwoordelijk is. Het doel is om dilemma's en initiatieven rond integriteit levend te houden op de werkvloer. Het gaat onder meer om voorschriften rond onbeveiligd e-mailverkeer en het mee naar huis nemen van vertrouwelijke dossiers. Met deze lokale inbedding geeft de Rechtspraak op eigen initiatief vorm aan de aanbeveling in het Leidse rapport om de organisatorische controle op integriteitsbeleid te versterken.

Verdeling rechtszaken

Een andere werkgroep in de Rechtspraak bestudeert de wijze waarop Nederlandse gerechten rechtszaken toewijzen aan individuele rechters. Deze zaakstoedeling is minder transparant geregeld dan in veel andere Europese landen, blijkt ook uit het huidige rapport. Er zijn geen concrete aanwijzingen dat dit vaker leidt tot ongewenste praktijken, maar de Nederlandse rechtspraak wil iedere schijn van partijdigheid vermijden. Hetzelfde geldt voor de rol van de rechter-plaatsvervanger: mensen die naast hun baan als advocaat of wetenschapper regelmatig als rechter optreden. In Nederland zijn de voorschriften voor deze groep rechters minder strikt dan in andere Europese landen. Ook dit thema wordt nader bekeken.

bron: De Rechtspraak