24.05.1995. Een zomervakantie in de Turkse badplaats Alanya. Drie Nederlandse vriendinnen waren naar Turkije gegaan voor een zonvakantie. Eén van hen zou niet meer terugkeren. De andere twee vrouwen overleefden het tenauwernood. Het voorval zou de politieke verhoudingen tussen Turkije en Nederland voor de komende tijd op scherp zetten.

Een maand daarvoor was het 18-jarige meisje Perihan Koç vlakbij haar huis ontvoerd, aangerand en mishandeld. De dader was de 23-jarige Hakan Karayavuz, zoon van een gepensioneerde hoofdcommissaris van politie. (De familie van) het meisje was bang voor wraak. Ze durfden geen aangifte te doen. Hakan wilde "alleen maar met haar trouwen", wat ze had afgewezen.

23.05.1995. De Georgische vrouw Valeria Koscova werd door Hakan verkracht en vermoord. Klaarblijkelijk had hij de smaak te pakken, want de volgende dag trok hij er weer op uit. Marijke van Dijk (35), Hanneke Sweep (28) en Suzanne Kranenburg (26), verpleegkundigen uit Hilversum, waren een dagje wezen winkelen in de stad en keerden 's-avonds met een dolmuş (streekbus) terug naar het hotel. Dat was althans de bedoeling. Ze zouden niet aankomen. Behalve de chauffeur zaten er al 2 mannen in het busje. Verderop bij een tankstation stapte er nog een man in. Hakan Karayavuz (25), Gazi Köleoğlu (20), Yusuf Çaglayan (18) en Ali Gildali (16).

Het busje verliet de kustweg en reed het Taurus-gebergte in, op weg naar de Gökbel-vlakte. Daar werden de vrouwen om de beurten door de mannen verkracht 1. De oudste werd een ravijn ingedonderd. De andere twee hadden "geluk" en bleven boven langs de weg in een greppel liggen. De volgende ochtend werden ze door Esref Poz gevonden en naar het ziekenhuis gebracht.

De Turkse badplaats was in rep en roer. Wereldwijd kwamen er protesten tegen sexueel geweld. Een grote schande die bovendien zeer schadelijk was voor het toerisme en daarmee een belangrijke inkomstenbron voor de streek. Volgens directeur N. Sonmez van het Turks Nationaal Verkeersbureau wilde het volk deze mannen lynchen en moesten ze door de politie beschermd worden. Turkse advocaten wilden ze niet verdedigen en de rechtbank moest die uiteindelijk toewijzen.

DAG 1: Op 06.07.1995, nog geen zes weken na de gebeurtenis, begon de eerste zitting van het proces. Uitzonderlijk snel. Politieke invloed moet hebben gegolden. Turkije wilde snel laten zien dat het menens was met de bescherming van de toeristen. De doodstraf zou zelfs worden geëist. Formeel bestaat die nog, hoewel die nimmer meer (formeel) is uitgevoerd. Alanya wilde de wereld laten zien dat het daar veilig was voor toeristen 2.

Rechter Orbay Özgür laat er geen gras over groeien. Nog tijdens de rechtbankvakantie, zal al een maand later (09.08.1995) het proces voortzetten. De zittingen volgen elkaar snel op. 25/9, 12/10. De rechter (stropdas, bril) dicteert ter plaatse de verklaringen van getuige Esref (links voorgrond) onder toezicht van advocaat mr. Hayati Bora (blauwe trui). Het NOS-journaal laat beelden zien 3. Op 25/10 is de vijfde zittingsdag al aan de gang en in november eiste de OvJ Hassan Dikmen vier maal de doodstraf. (Bij minderjarigen wordt zo'n eis in Turkije automatisch omgezet in levenslang.)

Uiteindelijk zal op dag 8 (21.12.1995, kort voor de Kerst) een uitspraak verwacht worden. Maar de uitspraak bleef uit. De slachtoffers waren teleurgesteld. Drie dagen later wordt Baybaşin (die in London woonde) naar Nederland gelokt en daar opgepakt met het doel hem uit te leveren. Er was geen arrestatiebevel. De uitlevering mislukte. Er werd "via de diplomatieke weg" alsnog een uitleveringsverzoek door Turkije ingediend bij Nederland. Op 16.01.1996 reist Joris Demmink naar Engeland voor overleg. Nederland zou Baybaşin opsluiten. Twee dagen later, op 18.01.1996, volgde de uitspraak in Alanya over de verkrachtingszaak. De slachtoffers waren teleurgesteld 4

Terwijl in 1995 in Alanya de rechtszaak tegen de lustmoordenaars begon was (volgens het EK-rapor, pagina 21) Joris Demmink in Bodrum (555 km verderop westelijk, 10 uur rijden) op een perverse sex-party met jonge kinderen.

Demmink benzer "partileri" Türkiye'de de gerçekleştirmiş bulunuyor.

In een uitzending van Eenvandaag 5 leest de advocate Van der Plas voor:

"Omdat in 1995 in Bodrum tijdens zo'n 'party' een wapen afging, is de politie ter plaatse gekomen." Ter toelichting: tijdens festiviteiten (zoals wij met oudjaar vuurwerk afsteken) wordt in Turkije door sommigen met wapens in de lucht geschoten. Van dit incident is gedetailleerde informatie geregistreerd ("güvenlik ve istihbarat birimlerince de kaydedildiği haber veriliyor") door de Turkse veiligheids- en inlichtingendiensten.

Hakan (25) kreeg 2 x levenslang (137 jaar) met als verzwaring 3 jaar isoleercel, Gazi (20) kreeg 2 x levenslang met als verzwaring 22 maanden isoleercel, Yusuf (18) en Ali (16) kregen ieder 36 jaar celstraf.

Op 17.01.1997 wordt het vonnis in beroep bevestigd. Alleen Gazi kreeg een strafverhoging 6. 30 maanden isoleer i.p.v. 22 maanden. In de praktijk komt het erop neer dat Hakan en Gazi na 18 jaar vrijkomen en de andere twee al na 16 jaar.

Maar de werkelijke praktijk was nog teleurstellender dan de theoretische praktijk. Op 05.02.2002 wordt een Amnestiewet aangenomen (Esas: 2002/6-43, Karar: 2002/151) 7. De daders hadden amper 6 jaar gezeten en mochten op 23.05.2002 gewoon weer gaan 8. De verontwaardiging in Nederland was groot.

Ook in Turkije is het nieuws. Op 03.06.2002 zend de TV-zender NTV/MS-NBC een discussie 9 uit tussen prof.dr. Ferit Hakan Bayka (internationaal recht), Hande Altaner (Nederlandse Radio) en Kayhan Karaca (Straatsburg reporter). Er werd gesproken over de druk van Nederland om invloed uit te oefenen op het Turkse rechtssysteem. Een meerderheid van de Tweede Kamer wilde het aanstaande bezoek van kroonprins Willem-Alexander en prinses Máxima aan Istanbul (vanwege de opening van het gerestaureerde gebouw van het Nederlandse Consulaat aldaar) aangrijpen voor een protest op het hoogste niveau 10.

Maar er was nog veel meer gebeurd. In hetzelfde jaar (op 25.10.1995) was er door de familie van de in Venlo in een politiecel overleden Hüseyin Köksal, een zaak aangespannen bij het Europese Hof 11, waarover per uitspraak van 20.03.2001 12 een schikking van 140.000 gulden was betaald. Dat werd door de Turken als een schuldbekentenis aan de dood gezien, hoewel dat expliciet niet door de Nederlandse overheid is erkend.

In ieder geval werd diezelfde dag nog (03.06.2002) de moordenaar Hakan Karayavuz (zonder grond) opnieuw opgepakt door hoofdcommissaris van politie Mehmet Soğut en voor 24 uur vastgezet 13. Vervolgens werd er een nieuwe "getuige" opgetrommeld wiens dochter door Hakan zou zijn aangerand. Tegelijkertijd werd in Nederland besloten dat het werkbezoek van de kroonprins was uitgesteld wegens de 'voortdurende onzekerheid' 14.

De vervroegde vrijlating van Karayavuz zou berusten op een misverstand. De rechter zou niet hebben begrepen dat Karayavuz aan moord èn verkrachting schuldig was. Moordenaars vielen wel onder de amnestiewet, maar verkrachters niet. De Turkse minister van justitie Hikmet Sami Türk en zijn collega Çem van BuZa zouden een onderzoek laten instellen naar de zaak Hakan. Dezelfde dag nog bepaalde een Turkse rechter dat Hakan alsnog zijn straf moest uitzitten.

De volgende dag al (05.06.2002) waren de betrekkingen tussen Turkije en Nederland weer genormaliseerd 15. De Tweede Kamer loofde de inteelt(*) minister Jozias van Aartsen voor zijn kordate optreden en ging over tot de behandeling van de dreiging van een Amerikaanse invasie in Den Haag 16. Kort daarna (op 30.07.2002) zet het Gerechtshof Den Bosch de 20 jaar gevangenisstraf van Baybaşin (die dezelfde rechtbank hem een jaar eerder had gegeven) om in levenslang 17.

---

---

Kennelijk werd de overhaaste beslissing (binnen één dag) van de Turkse rechtbank niet door iedereen gedragen. In het weekblad Dünya, jaargang 5, uitgave week 24,15 juni 2002/21 juni 2002 schreef de journalist Ilhan Karaçay onder de kop "Nederland moet hand in eigen boezem steken - Met opportunisme kom je geen stap verder" een opinie met als strekking dat de dresscode en het gedrag van de slachtoffers niet in overeenstemming was met de geldende normen in een Islamitisch land. De publicatie werd als grievend ervaren en door de RVDJ per zitting van 06.12.2002 veroordeeld 20. Vervolgens werd er een strafrechtelijke smaadzaak uitgevochten (leidende tot € 500,= boete) tot in de hoogste instantie 21.

In de Turkse krant Zaman van 02.03.2010 22 staat dat Hakan (ditmaal betrokken in een steekpartij) al weer jaren lang is vrijgelaten. Er zijn geen nieuwe kamervragen of interventie van de Nederlandse minister van BuZa hierover bekend. Baybaşin daarentegen zit nog steeds in Nederland vast. Al 18,5 jaar. Zonder enig uitzicht op vrijlating.

Verkrachting, zeker met het mes op de keel, is een verschrikkelijke ervaring. Niet zozeer de daad zelf, maar veeleer het feit dat je zelfbeschikkingsrecht is ontnomen door een egoïst die zijn/haar eigenbelang stelt boven die van het slachtoffer. In machteloosheid moet je ondergaan dat jouw mensenrechten worden geschonden. Ieder geval is daarin uniek en even erg. De staat hoort (grondwettelijk) te gegaranderen dat zij de mensenrechten zal waarborgen en schendingen zal bestrijden.

Ieder geval is er eentje te veel. Maar kijken we naar de cijfers 23 dan zien we dat tientallen gevallen per week plaatsvinden. Wat maakt voor de overheid dit ene geval in 1995 (hoe vreselijk ook) nou zo afwijkend van al die andere gevallen dat daarvoor het grootste geschut (de Kroonprins zelf) wordt ingezet? Ik begrijp de rechtsongelijkheid niet.

Is recht alleen beschikbaar voor mensen die de voorpagina van de kranten halen? Is niet de Hoge Raad, maar de Telegraaf het hoogste rechtsorgaan? Zet het statistische aantal verkeersslachtoffers eens uit tegen die van de actuele ramp MH-17. Welke criteria gelden er voor het uitroepen van "een dag van nationale rouw". Politiek opportunisme? Hebben de andere slachtoffers dan geen rechten? Of kunnen die zelfs gewoon "verhandeld" worden binnen de internationale onderhandelingen?