Ooit werd ons op school geleerd dat Nederland een constitutionele monarchie is. Vandale benoemt het als "grondwet" 1. Het is afkomstig van het latijnse woord constituere wat "instellen" betekent. Dat is namelijk wat in 1815 gebeurde. Nadat bij het Franse koningshuis diverse koppen rolden 2 namen de Oranjes het zekere voor het onzekere: Er werd een "nieuwe" staatsvorm ingesteld. Als bijvoegelijk naamwoord. Een lippendienst. Het zelfstandige naamwoord bleef "monarchie" afkomstig van het latijnse woord mono (alleen) en het griekse woord archein (heersen).

Nu zien we de monarchie in allerlei varianten als staatsvorm vrij veel. Persoonlijk denk ik dat dit de beste oplossing is: slechts één kapitein op het schip. Geen tegenstrijdige bevelen. Maar het verschil tussen Nederland en presidentiële systemen is dat in andere landen (zoals de a.s. donderdag te constititueren president van Turkije 3) de opperbaas (direct) gekozen wordt door de burgers. In Nederland is er geen enkele invloed. Het Koningschap is voor het leven. En ook al komt er een vacature, dan is die al bij voorbaat ingevuld zonder sollicitatierondes.

Wat dat betreft is de nog maar vrij kort ingestelde democratie van Turkije al veel verder ontwikkeld dan die van Nederland. De Nederlander (lees: de elite) houdt krampachtig vast aan wat het had, ook al is dat obsoleet aan het worden. Zelfs ons (gekozen) parlement is bij lange na niet zo democratisch als men u wil doen geloven. In de praktijk kunt u enkel stemmen op een partij en de intern vastgestelde doctrine.

Om practische redenen is die alliantievorming binnen partijen begrijpelijk. Moet je je voorstellen dat je in de Kamer 150 verschillende meningen tegenover elkaar hebt staan. Dan kom je nooit tot een resolutie. Maar toch zou ik de voorkeur geven aan stemmen op individuele personen. Met persoonlijke verantwoordelijkheid. Daarmee krijgen "dissidenten" (de afvalligen tegen de gevestigde orde) tenminste een kans om de status quo te doorbreken en vooruitgang te boeken. Progressie is een beweging, geen leuze.

Om te benadrukken dat Nederland een "democratie" is wil de huidige regering de 200 jaar oude grondwet aanpassen met nieuwe symbolen 4.

Asscher bevestigt 5 Ja, Nederland is een rechtsstaat. Het kabinet benadrukt dat in de internationale rechtsorde de "drieslag" democratie-rechtsstaat-mensenrechten de standaard is. In menig grondwet wordt dat ook met zoveel woorden gezegd, maar in Nederland ontbreekt zo'n zin.

Het was dan ook te verwachten dat het kabinet (na de vakantie) met een nieuwe kreet zou komen. Na de vakantie. Onwelgevallige besluiten worden weggemoffeld vlag voor of tijdens het reces. Propaganda gebeurt vlak voor de Derde Hoedjesdag in September.

Plasterk bevestigt 6 Ja, Nederlander heeft recht op een eerlijk proces. En dan ook nog eens voor een onafhankelijke en onpartijdige rechter. Volgens minister Plasterk is dat principe nu ook al het uitgangspunt voor wetten en praktijk, maar het staat niet met zoveel woorden in de Grondwet.

Complete nonsens van Plasterk. Immer artikel 17 van de Grondwet garandeert 7 "Niemand kan tegen zijn wil worden afgehouden van de rechter die de wet hem toekent." Waarom dat er dubbel in moet komen te staan is een raadsel. Wie proberen ze te overtuigen? Zichzelf? Slachtoffers als Baybaşin, klokkenluiders als Micha Kat en vele anderen zien dit slechts als meer dode letters.

Daarenboven waarborgen de artikelen 8 uit het EVRM 7 (fair trial), 13 (daadwerkelijk rechtsmiddel), 14 (verbod op discriminatie) en 17 (verbod détournement de pouvoir en limitatie rechten) eveneens de toegang tot de rechter met daarbij een equality of arms (waaronder rechtsbijstand). Via artikel 18 van de Grondwet 8 heeft een ieder recht op een advocaat, ook wanneer je het niet zelf kunt betalen. Artikel 13 van de Advocatenwet 9 schrijft voor dat de Advocatenorde dit moet realiseren. Zo bepaalt lid 4: "De aangewezen advocaat is verplicht zijn diensten te verlenen" en lid 2: "De deken kan het verzoek alleen wegens gegronde redenen afwijzen".

Voor zover deze poppenkast al nodig zou zijn heeft het beslist niet de hoogste prioriteit. Zoals het kabinet zelf zegt: "Het is al geregeld, we willen enkel de symboliek benadrukken." Er zijn belangrijkere wijzigingen te bedenken, waaronder het laten vervallen van artikel 120 van de Grondwet. De vraag is dan ook wat er ècht achter dit voornemen schuilt. Zou het het begin van een stiekeme staatsgreep zijn waarbij de monarchie wordt vervangen door een democratie?