De propganda journalisten van De Rechtspraak trokken de volgende conclusie: Weest gerust, de oplossing voor alle onderbuikgevoelens is er. Er wordt gehoor gegeven aan de roep van het plebs en opruiende media. "Ook in hoger beroep hogere straf voor moord." 1. Alsof het rechtvaardigheidsgevoel kan worden bevredigd met hogere straffen. Ze hebben er zelfs een Thema Dossier 2 over gemaakt.

Naar mijn mening wordt een onvolledige conclusie getrokken of een verkeerd accent gelegd. Het onderzoek dat Vrij Nederland-journalisten Marian Husken en Harry Lensink in hun boek beschreven werd dinsdag gepresenteerd in theater De Balie met als thema: Is de rechtstaat in gevaar? Daarbij waren drie van de vier (en een vijfde in lieu van de vierde) betrokken partijen uitgenodigd om onder moderatie van Gerben Kor hun visie te geven:
• Advocatuur: mr. Benedicte Ficq
• Staande magistratuur: OvJ mr. Wouter Bos
• Zittende magistratuur: mr. Ybo Buruma en Rinus Otte.

Opvallende afwezige was de justitiabele. De man/vrouw waar het allemaal over gaat. De fout die artsen vroeger ook maakten: praten over, maar niet met de patiënt. En dat kan toch niet zijn omdat er geen representanten 3 te vinden zijn. Het is een arrogantie en egocentralisatie die nog steeds de kern van het probleem vormt.

En als je geen onderdeel bent van de oplossing, dan ben je een onderdeel van het probleem. Dus werden Frits Bakker (voorzitter Raad voor de Rechtspraak) en Maria van de Schepop (Voorzitter Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak) daarvoor in de plaats uitgenodigd, hoewel ik de laatste hiermee tekort doe, want ze had een goed inzicht en pleidooi.

De gehele discussie Rechtspraak in gevaar - 'De Naakte Rechter' werd live gestreamd en kunt u terugzien via Vimeo™ 4 en de foto's bekijken op Facebook™ 5. Iedere spreker kreeg een kwartier en daar werd goed aan gehouden waardoor u het makkelijk terug kunt vinden / doorspoelen. In dit artikel zullen slechts enkele aandachtwaardige citaten worden besproken.

ADVOCATUUR (00:00-00:15) Benedicte Ficq mocht de aftrap doen als enige vertegenwoordigster van de justiabele, de persoon in het beklaagdenbankje. Ze spreekt vlot, leuk en uitdagend over de rechter die zich bloot geeft. Zittende als mens onder de mensen. Die gelezen kan worden door die mensen. De Toga: zwart als symbool voor de afwijzing van ijdelheid, de witte bef als symbool voor neutraliteit.

Maar als ze uiteindelijk aan de kern komt en haar eindconclusie mag geven over 'de justitiabele en zijn hoop' wordt het afgeraffeld. Het budget was op, zoals ook vaak het geval is bij de rechter. Een mooi betoog, maar teleurgesteld in het eindvonnis. Het is te hopen dat er een beroepsmogelijkheid is, want ook daar schiet het systeem nogal eens in tekort. Denk daarbij aan een artikel 12 Sv. procedure. De bejubelde inspraak van het slachtoffer heeft zijn grenzen.

ZITTENDE MAGISTRATUUR (00:15-00:43)
prof. dr. mr. Rinus Otte, a.k.a. de bloggende rechter 6, van wiens presentatie ik sterk onder de indruk was. Hij was goed voorbereid, had een goed betoog en een duidelijke positiename. Of hij als rechter even helder is als in de hoedanigheid van hoogleraar weet ik niet. Ik heb in Nederland nog nooit in het beklaagdenbankje gestaan, en me niet verdiept in zijn vonnissen.

prof. mr. Ybo Buruma, a.k.a. de André Rieu van de rechtspraak, wiens presentatie me sterk deed denken aan die uit de opname die JD-TV 7 een jaar geleden maakte (gebrek aan focus). Ybo was voorzitter van het tCEAS en behandelde destijds de tapvervalsingen in de zaak Baybaşin, die hij (mogelijk) onder invloed van prof. Wladimiroff, a.k.a. de belangenverstrengelende advocaat, heeft afgebroken. Toen Ybo doorhad waar de opname voor bedoeld was haakte hij af. Ik kan mijn opinie dan ook beperken tot "ik hoor het hem zeggen".

Er werden een tweetal stellingen voorgelegd:

1. De rechtspraak is in gevaar door overwerkte rechters.
   • Het Leeuwarder manifest 8 wordt aangehaald en daarna gaat de discussie over de hoe de rechter zich voelt. Het draait om de Ego en niet om de gevolgen voor de Über Ich.
   


2. Uit de cijfers blijkt dat er steeds hogere straffen worden uitgedeeld. We zitten in de "eredivisie" van Europa qua hoogte van de straffen. Dat is meer een afspiegeling van de behoefte in de samenleving die ten koste gaat van de omstandigheden van het individu.
   • De Harmonisatie lijsten worden vermeld, die beogen om eenheid te brengen. Rechters lopen altijd achteraan. En dat is een "groot goed". We zijn behoudend. We zijn langzaam. We hebben een weerstand tegen veranderingen. We gaan niet direct mee met ontwikkelingen vanuit de politiek en de hypes.

STAANDE MAGISTRATUUR (00:43-00:55)
De niet-te-verwarren-met-die-andere Wouter Bos, OvJ "high-impact" zaken (mishandeling, verkrachting, doodslag, moord) en persofficier had een leuk betoog. Van hem komt ook de titel van dit artikel af. Hij noemt de bef als het vijgeblad voor de zondeval: Is de rechtspraak gezwicht voor de vierde macht, de slang van de media?.

Zoals gezegd is het aardige van deze discussie dat we de juristen in hun gewone klofje zien. Het zijn net mensen, en sommigen zijn nog sympathiek ook. Maar het meest frappante waren de ontboezemingen, die ze zich in de officiële setting nimmer kunnen permitteren. Twee opvallende uitspraken.

46.36 Er zijn richtlijnen 9 voor het filmen van de zitting. Maar deze worden niet altijd nageleefd. (Denk aan "ongewenste zaken" als bijvoorbeeld die van Micha Kat en Baybaşin, red.)

49.10 Zaken liggen zelden zwart of wit. Het blijft mensenwerk. De 50 Shades of Grey hebben niet met spanning te maken maar met nuances en persoonlijke afwegingen. En daar kan het OM handig gebruik van maken door een zaak aan te brengen bij die keuze van rechter waardoor het de uitkomst (strafoplegging of vrijspraak) kan voorspellen.

Daar kan ik wel wat persoonlijke ervaringen aan toevoegen. En niet alleen in de keuze van rechter, maar ook inzake de planning van de tijd in het rooster. Zo ken ik een rechter die aan suikerziekte lijdt en niet al te best is ingesteld. Naarmate de dag vordert en de bloedsuikerspiegel daalt wordt hij humeuriger. Voor de gedagvaarde lijkt dat een gok in de loterij, maar voor de aanklager is het "handelen met voorkennis".

DE RECHTERLIJKE ORGANISATIE (00:55-01:25)
Tot slot wordt het thema Is de Rechtspraak in Gevaar gereduceerd van werkdruk tot een banale discussie over centjes. Geluk is dus wel te koop! Aan het woord komen Frits Bakker (voorzitter Raad voor de Rechtspraak -RVR- 10) die bij mij de indruk wekt zorgvuldig door het ministerie te zijn gekozen om als één van de 50 tinten grijs die van de meest saaie krijtstreep te zijn. De gesprekspartner voor het ministerie, eentje van het meepratende type ambtenaar met een achterhaald economisch bedrijfskundig beeld voor ogen. Geen counter vailing power maar een grijze meeloper.

De andere spreekster Marianne van de Schepop (Voorzitter Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak -NVVR-, een beroepsvereniging plus vakbond) kwam een stuk alerter over. Zij verdedigde het belang van de rechters èn die van de justitiabele.

3. Stelling: Rechters moeten NEE zeggen tegen flutzaken.
   Marianne haalde het voorbeeld van "de hond van prinses M. en Edwin de R. van Z."" (om de identiteit te beschermen zijn de namen afgekort tot de initiaal) aan. Een schijnbare "flutzaak" waar een veel groter probleem achter schuil gaat. Een goed rechter ziet dat en streeft naar een duurzame probleemoplossing.

Voordat de paneldiscussie begint (01:25) wordt de drempel voor toegang tot de rechter besproken. Marianne stelt (01:02) dat staatsrechtelijk het pad naar de rechter geen obstakels mag kennen en iedereen gewoon naar de rechter moet kunnen gaan. Dat dit in de praktijk heel anders ligt, schandalig anders ligt, is een andere publicatie waard. Frits noemt (01:03) de hoge drempel voor toegang middels de eigen bijdrage, ook voor de bijstandsgerechtigde, waardoor recht soms onthouden wordt.

De discussie die volgt geeft een aardig inzicht in de keuken. Termen als Prioritering (voortrekken) en Zaaksdifferentiatie grote (lees: media) zaken krijgen meer aandacht (zittingtijd). Denk aan de smaadzaak van Geert Wilders. Dagenlang is er voor uitgetrokken, waar de gewone burger binnen een kwartier weer buiten kan staan met een boete van 500 euro (en een strafblad) op zak 11.

De discussie zou vervolgens moeten gaan over productie maar gaat in werkelijkheid over geld. Een volkomen misplaatst concept dat bij de ministeries terecht is gekomen vanuit de Amerikaanse winst-doctrine. Aangezien ik ook een master's degree heb in business (MBA van London's Kingston University) zal ik proberen u dit concept uit te leggen.

De productie van een organisatie/bedrijf wordt niet uitgedrukt in toegevoegde waarde (de compensatie die je krijgt voor het verbeteren/pimpen), maar in winst maximalisatie.

Winst wordt uitgedrukt in geld, een ruilmiddel voor een tegenprestatie. Van ruilen komt huilen. Wanneer je in je vuistje kan lachen heb je een goede deal (winst) gemaakt. De weegschaal is dan niet in balans maar doorgeslagen. Bijvoorbeeld door uitgeholde gewichten erop te plaatsen. De cliënt denkt dat er waar voor het geld wordt gegeven, maar het blijkt gebakken lucht te zijn.

De "productie" is daarmee een functie van oplichting, in juridische termen "ongerechtvaardigde verrijking" 12

Hoe dat in de praktijk gaat wordt gedetailleerd uit de doeken gedaan (bijvangst) via het gegeven inzicht in hun denk- en handelingwereld. Zo kunnen bijvoorbeeld (01:20) simpele zaken (enkelvoudige kamer) worden op gewaarderd tot MK light (meervoudige kamer) en light's tot mega's (leuren om declarabele uren) of (01:21) door (om budgettaire redenen) grote zaken over de jaarwisseling heen te tillen en aan het eind van het jaar een stapel kleine zaakjes doen om alsnog de productieafspraken te halen.

Typische gevallen van oneigenlijk gebruik (creatief boekhouden), wat we ook als "budgetitis" kennen (-itis, een ziekelijke ontsteking, van het budget), waarbij een surplus aan budget aan het eind er snel doorheen wordt gedraaid (verspild) om de vaststelling van de hoogte voor het volgende jaar niet in gevaar te brengen.

En u dacht dat rechtspraak iets met rechtvaardigheid te maken had?