• EVRM artikel 6 lid 3c
Een ieder tegen wie een vervolging is ingesteld, heeft in het bijzonder de volgende rechten:
3.c. zich zelf te verdedigen of daarbij de bijstand te hebben van een raadsman naar eigen keuze of, indien hij niet over voldoende middelen beschikt om een raadsman te bekostigen, kosteloos door een toegevoegd advocaat te kunnen worden bijgestaan, indien de belangen van een behoorlijke rechtspleging dit eisen;

• Grondwet
art. 17. Niemand kan tegen zijn wil worden afgehouden van de rechter die de wet hem toekent.
art. 18. lid 1. Ieder kan zich in rechte en in administratief beroep doen bijstaan.
art. 18. lid 2. De wet stelt regels omtrent het verlenen van rechtsbijstand aan minder draagkrachtigen.

Op het moment dat wij onze monorgastische (geen spelfout) democratie hebben ingesteld hebben we gekozen voor een machtenscheiding. Een wetgever, een uitvoerder en een onfhankelijk rechter. En de toegang tot de rechter is gegarandeerd. Niemand mag u daarvan weerhouden, ook al probeert onze regering tal van barrières op te werpen. Zo moet iedereen die een toevoeging wil zich eerst melden bij de eerstelijns rechtshulp. Daar wordt vervolgens beoordeeld of rechtsbijstand noodzakelijk is. Ze hebben daarvoor zelfs wettelijke bepalingen verzonnen:

• Wet op de rechtsbijstand artikel 12
lid 1. Rechtsbijstand wordt uitsluitend verleend ter zake van in de Nederlandse rechtssfeer liggende rechtsbelangen... (NOOT redactie: Rechtshulp in het buitenland kunt u dus wel vergeten. In een volgend artikel over de Nederlandse ambassade kom ik daar op verder terug.)
lid 2.a. de daartoe strekkende aanvraag kennelijk van elke grond is ontbloot;
lid 2.b. de aan de te verlenen rechtsbijstand verbonden kosten niet in redelijke verhouding staan tot het belang van de zaak;
lid 2.g. het een belang betreft waarvan de behartiging redelijkerwijze aan de aanvrager zelf kan worden overgelaten,...
lid 3. Bij algemene maatregel van bestuur kunnen nadere regels worden gesteld omtrent de overeenkomstig het tweede lid in acht te nemen criteria.

Samengevat: U heeft een grondwettelijk recht op rechtshulp. Europees commissaris Viviane Reding (Justitie) noemt het besluit tot recht op een advocaat "een overwinning voor de gerechtigheid". Goed te horen dat in ieder geval iemand blij is. Maar of u dat ook daadwerkelijk krijgt wordt in feite bepaald door een laag tussenpersonen, die ten doel hebben u uit het (kostbare) systeem weg te houden. En als u niet assertief genoeg bent en denkt "ze zullen wel gelijk hebben en de waarheid spreken" dan kunt u best wel eens een probleem hebben. In Amerika noemen ze advocaten "sharks" en die gedachte zou ik vast houden als ze u met een kluitje in het riet proberen te sturen.

Welnu, u heeft recht op rechtshulp. En vaak heeft u daarvoor een advocaat nodig. Maar dat moet wel betaald worden. En de uurtarieven van die mensen met een HBO-opleiding (ik kan van de rechtenstudie echt niets wetenschappelijks maken) liggen in de lijn van corrupte bankiers. Een € 300 per uur, met een minimum van 7,5 minuten is heel normaal (dat wil zeggen: de norm). En ik heb het meegemaakt dat wanneer ik uit beleefdheid een e-mailtje naar mijn advocaat terugzond met alleen de mededeling: "Bedankt voor de info. Hartelijke groeten" voor het lezen daarvan dus 7.5 minuut, oftewel € 37.50, in rekening werd gebracht. (Exclusief BTW en "kantoorkosten".)

Heeft u zelf geen geld dan heeft u nog steeds recht op een advocaat. Dat is de wet. Maar een beetje advocaat wil niet voor een "hongerloontje" werken. En dat kunnen ze bij u afpersen, omdat u vaak door de wet verplicht bent een advocaat in de arm te nemen, en zij dankzij hun monopolie op een karteleske wijze dat van u kunnen eisen. Zelfs zonder een behoorlijke tegenprestatie te leveren.

De "raadsman naar eigen keuze" (art. 6 lid 3c EVRM) kunt u dus wel vergeten. U mag al blij zijn als u überhaupt eentje kunt vinden die u wilt helpen met uw belangen. In ieder geval krijgt u zonder geld niet de (wat u althans denkt) beste advocaat.

Dat op zich is als een schending van het fair-trial principe wat een "equality of arms" veronderstelt. Een duel met aan de ene kant u met uw katapult, en aan de andere kant een goed uitgerust leger met tanks, machinepistolen, onbeperkte logistieke diensten en toegang tot documenten, die u in het beste geval met moeite via de WOB boven tafel kunt krijgen. U moet een bij voorbaat gewonnen zaak hebben om te kunnen winnen.

U heeft een zwaarwegend belang. En dan hebben we het dus niet over de discussie met de buurman over een heg tussen de tuintjes van een 2-onder-1-kapper die door uw buurman op 1.20 meter is gekortwiekt, terwijl u hem op 1.80 meter wilde hebben. Laten we een realistisch voorbeeld nemen: een ontvoerd kind, een miljoenen diefstal, of een dreigende gevangenisstraf. Er staan èchte belangen op het spel die artikel 12 lid 2 van de wet op de rechtsbijstand overstijgen. U gaat op zoek naar een toevoegingsadvocaat via de advocatenorde.

U belt ze op of schrijft ze allemaal aan en legt uw probleem uit en uw vraagstelling voor. Is het een eenvoudige zaak (die dus eigenlijk niet voor vergoeding in aanmerking komt) dan willen ze de zaak wel aannemen. Da's snel verdiend. Is het een moeilijke zaak dan krijgt u (als u al antwoord krijgt, in minder dan de helft van de gevallen) de meest uiteenlopende smoezen te horen. U blijft met lege handen achter. U wilt een advocaat, u heeft recht op een advocaat, u moet van de wet een advocaat (zelf procederen is geen optie), maar er is geen advocaat te vinden die u wilt bijstaan. Of u weet een advocaat, maar die levert problemen op.

Uiteindelijk kunt u in uw wanhoop proberen om de Deken te verzoeken een advocaat aan te wijzen. Dat is hij (ik ken geen zij) verplicht op grond van artikel 13 Advocatenwet. En ook dat is een hele strijd kan ik u verzekeren. U heeft eigenlijk een advocaat nodig om een advocaat te kunnen vragen. En lukt dat allemaal nog steeds niet dan kunt u een klacht tegen de regionale Deken indienen bij de Landelijke Deken. En die verwijst u klacht dan door naar de Deken van een andere regio, maar wel uit hetzelfde nest.

En als dat allemaal nog niet lukt dan kunt u nog naar de Nationale Ombudsman of de Raad voor de Rechtsbijstand en uiteindelijk naar het Europese Hof. Al met al een lijdensweg waarover ik nog veel meer kan vertellen maar wat het algemene karakter van dit blog te boven gaat.

Uiteindelijk is het u gelukt om een advocaat te vinden die u voor € 104.85 / uur wilt bijstaan. Uw advocaat krijgt daar bovenop zelfs nog een vergoeding voor administratie kosten van € 18.74 en maar liefst € 0.09 per kilometer reiskostenvergoeding. Dat kan haast niet meer mis gaan. U bent blij, maar daarmee beginnen uw problemen pas echt. Het is namelijk helemaal geen "uurvergoeding" maar een "forfaitaire vergoeding". De werkelijke regeling voor de vergoeding hebben ze namelijk goed verstopt. (Dat is ook de reden waarom de WOB is ingesteld. Dit soort informatie hoort gewoon openbaar beschikbaar te zijn, en moet niet met anti-WOB regelingen verstopt worden.)

Voor de leek zijn niet zozeer de werkinstructies interessant maar meer de zaakcodelijst. Stel iemand heeft een artikel geschreven wat u beschouwt als smaadschrift. Dit valt onder het begrip overige zaken en levert "9 punten" op. Oftewel uw advocaat mag voor 9 x € 104.85 een briefje schrijven aan de Raad voor de Journalistiek. Dat willen ze wel, maar dat mag niet en wordt afgewezen. Dat moet u maar zelf doen en wordt vervolgens ook door de RVDJ afgewezen, omdat die in het Sanoma-complot zit.

Anders is het natuurlijk wanneer u Demmink heet. Dan huurt u uw eigen advocaat in. In plaats van duizend euro (die u niet van RVR krijgt) declareert die twaalf (12!) keer zoveel. U heeft dan alleen toestemming van uw baas nodig. En da's nou handig. Die handtekening onder het VRA-tje kan je zelf zetten als je de SG van MinJus bent!

Als simpele burger en leek zou ik denken dat zo iemand een fraudeur heet en dat het OM onmiddellijk opdracht geeft tot vervolging. Maar da's nou alweer handig: de baas van het OM zou zomaar eens dezelfde persoon van de handtekening kunnen zijn. Dan is er natuurlijk de "discretionaire bevoegdheid" en zijn er plotseling "andere prioriteiten". En G.N. Roes Directeur-Generaal Rechtspleging en Handhaving (het baantje wat Demmink tussen 1990-1993 had) verkeert kennelijk nog steeds in een roes. Met enige alertheid had onze DG, die namens minister Opstelten mag spreken, op zijn minst een wenkBrauw (Blackstone-Broeck) kunnen fronsen.

Gelukkig hebben we een paar alerte Kamerleden met een groot rechtsgevoel. De heren Omtzigt en Oskam (beiden CDA) hebben kamervragen gesteld. Weliswaar beperkt tot de huidige AD-affaire (waarin Demmink, effe lachu joh: honderdduizend euro claimt) maar het is een start die ongetwijfeld zal leiden tot een Grote Parlementaire Enquête.

En wat de gewone burger betreft, u weet wel die mensen die volgens artikel 1 van de Grondwet gelijk gesteld zijn aan asielzoekers, criminelen, topambtenaren of rechters die Westenberg of Kalbfleish heten, zijn wat minder primus interparem. Voor een gemiddeld hooguit duizend euro kan geen enkele advocaat een zaak behoorlijk voor u voeren. Zelfs niet opgehoogd met de verhoogde eigen bijdrage. Want zo zijn advocaten ook wel weer. Het nominale uurloon van 104,85 komt natuurlijk effectief (bij een maximale 10 punten) overeen met maximaal 3 uur (à € 300) te besteden aan een zaak. En in drie uurtjes lees je nog niet eens de documenten door, laat staan dat je daarin een pleitnota kunt schrijven. Diegenen met de meest gecompliceerde zaken, die de rechtsbijstand het hardste nodig hebben, kunnen er dus wel naar fluiten.

Rechtsstaat Nederland anno 2013, tweeduizend jaar nadat de Romeinen ons dit recht gegeven hebben. (Wat hebben ze in de tussentijd op het ministerie eigenlijk gedaan?) Lees ook het komende artikel over internationale rechtshulp, zoals bijvoorbeeld voor onze Greenpeace mensen in Rusland beschikbaar is. Nog meer lachu joh!!!